بادرود چهارمین  زیارتی ایران

فاطیما صولتیان بادرودی

 

 

بادرود یکی از شهرهای تاریخی وزیارتی ایران است که درست در مرکز جغرافیائی کشور عزیزمان قرار گرفته است .شهر بادرود از توابع استان اصفهان است که از سوی جنوب درکوهپایه های کرکس واز شمال به حاشیه کویر مرکزی ایران چون نگینی درخشان بر بستر پهن دشت فلات مرکزی ایران می درخشد.

برای سفر به بادرود از اصفهان فاصله 130 کیلومتری اتوبان اصفهان –کاشان را باید طی کرد .از تهران هم بایستی فاصله 280 کیلومتری اتوبان تهران –قم –کاشان را درنوردید تا در فاصله 60 کیلومتر بعد از کاشان به بادرود رسید .از جنوب هم از یزد بایستی مسیر نائین –اردستان را حدود 300 کیلومتر در مسیربزرگراه یزد به تهران را طی نمود تا در حاشیه اتوبان وبزرگراه به شهر بادرود سفر نمود .

راه آهن سراسری هم از این شهر میگذرد وبادرود جزء سه راه ریلی مهم کشور تلقی میگردد .

وجه تسمیه وتاریخ بادرود

شهر بادرود به علت دیرینگی وتمدن خاص آن جزء شهرهای تاریخی وکهن ایران است به نحوی که برخیها ازآن بعنوان «پایتخت تاریخی فلات مرکزی ایران »یاد میکنند. کاووش باستانشناسان در محوطه باستانی سیاه بوم  درروستای اریسمان بادرود این مطلب را به اثبات رساند که در 6500 سال پیش مردمان این دیار اولین صنعتگران تاریخ بوده اند که باایجاد کوره های ذوب مس به تولید ظروف مسی ومفرغی در این سرزمین مبادرت می ورزیدند.

درخصوص علت نامگذاری بادرود مورخین  چنین نگاشته اند که در قدیم تا قبل از ورود دین مبین اسلام به ایران 4 عنصر مقدس در ایران مورد احترام مردم بوده اند که این چهار عنصر عبارت بودند از( آب –باد-خاک و آتش ). ودر این بین چون عنصر باد در نزد مردمان نماد تقدس واحترام بوده نام این سرزمین را باد نهادند که بعدها در زمان رضا شاه پهلوی پسوند رود بدان افزوده شد وبه بادرود مبدل گردید .بعضیها در بیان مقدس بودن این عنصر گفته اند که ایرانیان قدیم روز« بیست ودوم ماه خورشیدی» را روز «باد» یا «بادروز» می نامیدند که نام قدیم این شهر ابتداء «بادروز» بوده وبعدها به بادرود مبدل شده است.

دیدنیهای بادرود:

آستان مقدس آقاعلی عباس وشاهزاده محمد از فرزندان بلافصل امام موسی ابن جعفر در بادرود قرار دارد . این زیارتگاه هرساله پذیرای بیش از سه میلیون مسافر وزائر از سراسر کشور است .دارای کرامات عجیبی است وآستان مقدس هم از ویژگی معماری زیبائی در قالب گچ بری،آئینه کاری وکاشیکاری برخورداراست ودارای یکی از بزرگترین گنبد های مدور ایران با ارتفاع 44 متر وقطر 25 متر می باشد.- گرمابه تاریخی نوقه از آثار دوران صفویه که بسیار زیبا وبا روش معماری قشنگی در 400 سال پیش ساخته شده واکنون بعنوان موزه بادرود مورد بازدید علاقمندان قرار میگیرد-خانه های تاریخی محقق الدوله –رهگشای –مدیر ومدبر الملک که از یادگارهای دوران قاجار وبا تلفیق معماری سنتی کویری ساخته شده واکنون مورد بازدید خیل عظیم گردشگران قرار میگیرد.-پرستشگاه آدینه مربوط بدوران میترائیسم که حدود 3000 سال پیش این مکان بعنوان معبد دین میترائیسم مورد استفاده قرار میگرفته وبا ظهور دین زرتشت به آتشکده وبعدها با ورود دین اسلام به ایران بعنوان مسجد آدینه اشتهار یافته است .-قلعه کرشاهی از آثار دوران ایلخانیان که با خشت خام وگل حدود 800 سال پیش درحاشیه کویر مرکزی ایران ودر 20 کیلومتری بادرود با روشی بسیار زیبا ساخته شده است .-کمپ گردشگری متین آباد که بعنوان اولین کمپ توریستی کویری ایران توسط بخش خصوصی در سالجاری ساخته شده ودرآن  شتر سواری درکویر –رصد ستارگان –واستراحت در چادرهائی که در دل شنهای روان ساخته شده اند رابرای گردشگران مهیا نموده است .

سوغات بادرود :

 انار نادری بادرود یکی از 5 رقم انار معروف کشور است که هرساله نزدیک به 70% انار این شهر به کشورهای خارجی صادر می شود .برپائی جشنواره ملی انار در نیمه آبان هرسال نشان از معروفیت انار بادرود را داراست .-طالبی آقاعلی عباس که در بازارهای داخلی معروف است از خاک حاصلخیز این سرزمین به عمل می آید. طالبی بادرود از شیرینی وحلاوت بی نظیری برخوردار است .-از جمله صنایع دستی بادرود هم می توان به فرش دستبافت اشاره کرد که قالیهای معروف کاشان –شادسر بدست پرتوان زنان ودختران بادرودی بافته می شود .

راستی تا یادم نرفته بگم که آش محلی گوشت بادرود هم از سوغات این دیار است که برای صرف صبحانه  مشتریان زیادی را داراست.

امیدواریم با سفر به بادرود میهمان نوازی  کویرنشینان را از نزدیک با تمام وجود حس کنید وعلاوه بر دیدار از این شهر تاریخی  از روستای زیبا وتاریخی ابیانه که در 35 کیلومتری این شهر قرار دارد هم دیدن نمائید

 

 

سرا موزه رهگشای که به همت فرزندان مرحوم رهگشای ، این خانه زیبای تاریخی به گنجینه ای ازآثار فرهنگی وتاریخی منطقه مبدل گشته است ،یکی از زیباترین آثار تاریخی شهر بادرود است .

خانه رهگشا از آثار ارزشمند دوران قاجار است که در سال 1378 توسط فرزندانش بطرز بسیلر باشکوهی بازسازی گردیده . این خانه که به همت فرزندانش با بیش از 3000 قطعه شئی تاریخی اکنون بصورت یک موزه مردمشناسی خصوصی در آمده ،سالانه مورد بازدید تعداد بیشماری از علاقمندان به َآثار تاریخی قرار میگیرد .این خانه را می توان بعنوان بزرگترین موزه مردمشناسی خصوصی در استان اصفهان تلقی کرد.

 

 

 

آسیابهای سرآسیاب  بادرود 

 

 

گذر رودخانه منشعب از قنات تاریخی گراوستان که با مازاد آبهای دره ابیانه وچیمه رود به هم پیوندخورده ومسیر 18 کیلومتری منطقه «پا پل »را تا روستای سرآسیاب ودشتهای بادرود مشروب می سازد باعث بروز پدیده های شگرفی در این نواحی شده است .از جمله سکونت بشر درطول تاریخ 7000 ساله به نوعی در مسیر این آبراه حیاتی شکل گرفته است . منطقه باستانی «سوچن» با قدمت 7200 سال در حاشیه این رودخانه شکل گرفته وبعدها در دوران هخامنشیان با شکل گیری محوطه «ششخون» در محل فعلی تلاقی خروجی اتوبان به بادرود نیز دلیلی بر ادعای سکونت بشر در حواشی این رودخانه است .محوطه «ترگل» هم که در زمان صفویه بعنوان بارانداز اشتران مورد استفاده قرار میگرفته دلیلی بر ادعای ما بر سکونت پذیری منطقه سرآسیاب است .اما نقش آسیابها در کنار شیب ملایم این رودخانه نیز مهم و ارزنده است از سرآسیاب بالا که محل احداث آسیاب سردار بوده تا دشت «سومغا» آثار چهار آسیاب مخروبه وجود دارد که هریک نقش سازنده ای را در رونق کشاورزی وداد وستد در منطقه احیاء می نموده است .  

 آثار آسیاب خرابه پائین در نزدیکیهای «چاپارخانه» بادرود هنوز هم در مسیر رودخانه جوی باد وجود دارد . کمی بالاتر از رستوران سرچشمه وبازهم در مسیر جوی آب آثار آسیابی وجود دارد که به «آسیاب میون» مشهور است. چند صد متر بالاتر هم آثار« آسیاب بالا» که به منطقه «سرورجی» معروف است،وجود داشته که متأسفانه تخریب گردیده است . آسیاب سردار هم که گفته اند توسط سردار نائب حسین کاشی ساخته شده در حال حاضر از لحاظ معماری سالمترین آثار تاریخی منطقه سرآسیاب هست که پابرجا مانده وتاکنون برای حفظ ومرمت آن اقدامی عملی صورت نپذیرفته . 

 

آثار معماری موجود این بنا نشان ازآن دارد که قدمتش به مراتب بیش از دوران قاجار است وبدین ترتیب که نائبیان هیچگاه در مناطق اطراف آبادانی وعمارتی بنا نکرده اند پس ادعای انتساب بنا به نائب حسین کاشی امری است بی مورد . حال باتوجه به سازه ی بکار رفته دربنا که مربوط بدروران صفویه می باشد انتظار می رود اداره میراث برای ثبت وبازسازی این بنا همت کند تا باتوجه به وجه تسمیه سرآسیاب که بعلت وجود آسیابهای متعدد نامگذاری گردیده برای حفظ این بنا کوشش لازم بعمل آید.

بادرود پایتخت تاریخی فلات مرکزی ایران

نوشته ذبیح الله صولتیان بادرودی

 

آنگاه که خورشید مقدس اسلام بر سرزمین بزرگ آریائیها نتابیده بود و ایرانیان متمدن آفریده های بزرگ طبیعت چون آب ، باد ، خورشید ، آتش و خاک را برای ادای تقدس به پروردگار خویش بر می گزیدند و گرد این آفریده های خالق سبحان به نیایش و تضرع می پرداختند ، ساکنین اولیه مرکز آریانشینان نیز عنصر مقدس باد را به عنوان یکی از آفریده های خدای سبحان برگزیدند و در 7000 سال پیش ضمن بوجود آوردن یکی از بزرگترین مرکز مدنیت تاریخ در فلات مرکزی ایران ( تحقیق در تپه باستانی قلعه اسپی بادرود توسط گروه باستان شناسی ) همنوا با باد به راز و نیاز مبادرت ورزیدند .

« باد ، روز 22 هر ماه شمسی باشد و تدبیر و مصالح آن روز بدو تعلق دارد . نیک است در این روز نو بریدن ، نو پوشیدن و بر اسب نو سوار شدن » ( برهان قاطع )

 در سانسکریت اوستا اسم مخصوص پروردگار و ایزد مخصوص ، عنصر باد است و نخستین پروردگاری است که نذورات را می پذیرد . خدای باد بنا به اعتقاد کوشانیان ، احتمالاً از کلمه ایرانی« واته » (واد) ، یعنی عنصری را که ویو(وای) بر آن نظارت دارد مشتق شده است .

( کتاب شناخت اساطیر ایران نوشته جان هینلز )

 

در یشتهای اوستا از باد به نام وات و واد یاد گردیده که این کلمه امروزه در گویش بادرود به معنای باد به کار می رود . بدینسان بود که ایرانیان هفت هزار سال پیش ، برای این احترام به این الهه مقدس دیار بزرگ و متمدن خویش را باد نام نهاد و مردان نیک سرشتش به احترام این پدیده الهی چنین سرودند که :

                     سرشته شد چو گل ما ز آب و خاک باد  

                      میـان بـاد نشستـیم ، هر چه بـاد ! بـاد 

                       دلـی بـه بـاد مبـاد ، آشیاـنه طوفان

                        سرای مهر و محبت همیشه بـاد ،

باد در سال 1345 همزمان با تاسیس مرکز دهستان به بادرود تغیر نام یافت . این شهر از توابع استان اصفهان است که در 130 کیلومتری شمال آن و در طول شرقی 52 درجه و 2 دقیقه و عرض شمالی 33 درجه و 41 دقیقه در کوهپایه های کرکس و در 60 کیلومتری کاشان و 35 کیلومتر نطنز واقع گردیده است

 

 

بادرود در گذر تاریخ

بادرود بی شک یکی از کهنترین شهرهای فلات مرکزی ایران است،به نحوی که اقامتگاه بشرهنرمند و صنعتگر ایران پیش از تاریخ در این بخش بوده است . آنگاه که شش هزار سال قبل انسانهای دیگر نقاط در درون غارها و بصورت بدوی می زیستند ، مردم این دیار شهرنشینان آغازین تاریخ بوده اند که با دستان هنرمند خویش به ساخت ظروف مسی و سفالی زیبای که نقش عشق و زندگی بر آن حک شده بود می پرداختند . ( اکتشاف در تپه تاریخی سیاه بوم اریسمان بادرود سالهای 81-79 توسط گروه باستان شناسی دانشگاه فرایبورگ آلمان )-(تحقیق در اولین منطقه ذوب فلز جهان در محوطه باستانی قلعه گوشه بادرود)

بادرود در کتب معتبر تاریخی

« روث وایت هاوس »در کتاب نخستین شهر ، از باد به عنوان یکی از چهارده شهر مهم دوران  دودمانی آغازین در 2500 سال پیش از میلاد نام برده است .

« دیا کونوف » در کتاب تاریخ ماد از حمله آشور نا سیراپال ( پادشاه آشور) به باد خبر داده است.

در اواخر قرن سوم هجری قمری بادرود یکی ازمراکز مهم بین راهی اصفهان – ری بوده است ( علائق النفسیه نوشته این رسته به سال 290 هجری قمری ) . در قرن چهارم هجری قمری از باد به عنوان دیر گچین یاد شده که منزلگهی آباد و منزه بوده است ( مسالک و ممالک نوشته ابراهیم اصطخری به سال 346 هجری قمری )  حسن ابن حسن قمی به سال 378هجری قمری درکتاب (تاریخ قم ) از باد به عنوان یکی از کاریزهای اصلی نام برده است . « سید واقف افشته ای » در وقف نامه خود که توسط « ابو بکر ابن احمد طهرانی » در سال 857 هجری قمری نگاشته شده ، حدود مزرعه ای گوشه را به قریه باد انتساب داده است . طبق نوشته هدایت اله افوشته ای در کتاب « نقاوة الاثار فی ذکر الاخیار » در سال 988 هجری قمری ( زمان سلطنت شاه تهماسب صفوی ) مردم باد توسط مرتضی قلی خان پرناک ، حاکم خراسان قتل عام گردیدند  . دهخدا  در فرهنگ نامه خویش پس از شرح مختصری از اوضاع جغرافیایی بادرود به قلعه خرابه ای به نام گبری که از آثار تاریخی این شهر بوده اشاره می نماید .

 از همه این منابع معتبر که بگذریم ، گویش محلی بادرود که ریشه در فارسی پهلوی دارد تنها گویشی است که به عنوان یادگار پیشینیان ایران کهن در این دیار به یاد مانده است.

آثار دیدنی وتاریخ بادرود 

از آثار تاریخی بادرود می توان به آستان مقدس حضرت آقاعلی عباس (ع) از فرزندان امام هفتم اشاره نمود .بارگاه این بزرگوار از بهترین شیوه ی معماری دوران معاصر از لحاظ گچ بری ،آئینه کاری وکاشیکاری برخورداراست .ایوان ورودی حرم به سبک معماری ایلخانیان با کاشیهای 7 رنگ زیبائی مزین گردیده است . گچ بری داخل گنبد آخرین اثر استاد رشتیان می باشد . آستانه دارای 400 باب زائر سرا با کلیه امکانات اولیه برای مسافران خسته کویر است . بازارچه ، حمام عمومی ، رستوران وانبار ظروف وفضای سبز زیبا ومناسب در جوار حرم مطهر از جمله امکاناتی است که در اختیار زائران قرار می گیرد .

گرمابه نوقه مربوط به عهد صفوی ، منزل وموزه تاریخی رهگشای (عهد قاجار) منازل زیبای محقق الوله ومعزی (مربوط بدوران قاجار) –قلعه کرشاهی ( دوران ایلخانیان) پرستشگاه آدینه ( دوران میترائیسم ) –آب انبار حاج جامعی ( عهد پهلوی ) از جمله آثار زیبای تاریخی این شهر زیبای کویری است .

 

  اقتصاد بادرود

مردم این دیار از طریق کشاورزی و اندکی دامپروری و صنایع ، به امرار معاش می پردازند .

در دشتهای سرسبز بادرود محصولات عمده ای همچون انار ، انجیر ، خربزه ، طالبی ، خیار ، انگور و ... برداشت می شود که این ارمغانی است ماحصل دستهای صبور و مقاوم ملتی که بیابانهای خشک را به دشتهای سرسبز و با طراوت مبدل ساخته اند . انار این شهر تحت عنوان « ارمغان بادرود » به علت مرغوبیت و طعم خاص خود هواداران بس زیادی را در بازارهای داخلی و خارجی به خویش جذب کرده است

 

هر ساله با شروع برداشت این میوه بهشتی ( آبان و آذر ) هزاران تن از این محصول ضمن بسته بندی راهی کشور های خارجی بویژه حاشیه نشینان خلیج فارس ، چندی از کشورهای آسیایی از جمله ژاپن و کشورهای اروپایی می گردد ، تا پیام رسان تلاش مردم سخت کوش این خطه باشد

هر ساله با شروع فصل برداشت انار در این بخش بالغ بر هفتاد درصد از انار های درجه یک در مراکز مخصوص صادرات انار بسته بندی و با کامیونهای ویژه ای مستقیما به کشورهای یاد شده صادر می گردد .

 

بالغ بر هزاروهشتصد هکتار از باغات این بخش به کشت انار اختصاص دارد که سالانه بالغ بر سی و پنچ هزار تن  محصول برداشت می شود . گرچه امسال سرما و یخبندان شدید بخشی از باغات انار این دیار را دچار خسران و ضرر نمود

 

از صنایع دستی بادرود می توان به صنعت فرش بافی اشاره کرد به نحوی که درب خانه هر بادرودی که ز صنایع دستی بادرود می توان به صنعت فرش بافی اشاره کرد به نحوی که درب خانه هر بادرودی که گشاده گردد چشمها ناگاه به تابلویی رنگارنگ که ماحصل دستهای هنرمندانه زنهای با ذوقی است که نقش عشق و امید را در میان تار و پودها به ترسیم می کشند ، خیره می گردد . فرش دستباف بادرود با نام « کاشان شادسر » یکی از شاهکارهای صنایع دستی ایران به عنوان تحفه ای دیگر راهی بازار کشورهای خارجی می گردد ، تا معرف این معروف باشد ک. گشاده گردد چشمها ناگاه به تابلویی رنگارنگ که ماحصل دستهای هنرمندانه زنهای با ذوقی است که نقش عشق و امید را در میان تار و پودها به ترسیم می کشند ، خیره می گردد . فرش دستباف بادرود با نام « کاشان شادسر » یکی از شاهکارهای صنایع دستی ایران به عنوان تحفه ای دیگر راهی بازار کشورهای خارجی می گردد ، تا معرف این معروف باشد که هنر نزد ایرانیان است و بس ....

 

بادرود با همه زیبائیهایش در محور گردشگری روستای رویائی ابیانه آماده پذیرائی از مسافران محترم از سراسر کشور است . بجز ماههای خرداد ، تیر ومرداد که هوا در این شهر نسبتأ گرم است .درمابقی فصول بادرود دارای بهترین ولطیف ترین هوای دل انگیزی است که درست در مرکز جغرافیایی کشور با اقامتی کوتاه وبیاد ماندنی می توان در این شهر اقامت گزید .